PJM wbrew pozorom nie jest uboższy w słownictwie niż języki foniczne. Jest on równie bogaty,
co zwykły język polski. Według szacunków w naszym kraju językiem migowym posługuje się
od 40 do 50 tysięcy osób, dla których jest to język podstawowy, ojczysty. PJM nie jest oczywiście międzynarodowym językiem migowym. Funkcję taką pełni International Sign, używany przy międzynarodowych wydarzeniach. Nie każda osoba głucha go jednak zna, tak jak nie każdy zna język angielski. Na świecie żyje około 70 milionów Głuchych i wielu z nich posługuje się swoim ojczystym językiem migowym. Niestety prawie 80% z nich mieszka w krajach rozwijających się
i nie może liczyć na odpowiednie warunki do rozwoju.

Czy warto stosować PJM w wydarzeniach online?

 Tak, warto. Wiele osób sądzi, że umieszczenie napisów pod filmem czy streamem całkowicie rozwiązuje problemy osób niesłyszących. Panuje przekonanie, że osoby głuche rozumieją język polski tak samo, jak osoby słyszące i potrafią się nim posługiwać w takim samym stopniu.
Gdyby tak było, to największe światowe media nie umieszczałyby w rogu ekranu tłumacza języka migowego. Prawda jest taka, że język polski nie jest naturalnym językiem osób głuchych. Wiele takich osób nie rozumie długich, skomplikowanych sformułowań. Posługiwanie się PJM przychodzi im z większą naturalnością i łatwością. Jednakże PJM posiada inną gramatykę, dlatego napisy
w języku polskim działają tak, jakby próbował je czytać ktoś z Ukrainy. Niby podobny język, ale jednak różniący się od używanego przez siebie języka i w efekcie jest niezwykle trudny do zrozumienia. PJM posiada nawet osobny alfabet. Dla Głuchych nauka czytania czy pisania po polsku jest jak nauka przez osobę słyszącą języka chińskiego, jego alfabetu czy gramatyki. Osoby głuche mają jednak o tyle trudniej, że one nie usłyszą nauczyciela, więc zasady języka polskiego muszą być przekazywane przez PJM. To zadanie jest niewyobrażalnie trudne. Trzeba poświęcić dużo czasu, pracy i wysiłku, aby nauczyć się w ten sposób całkowicie nowego języka. PJM i język polski są jak dwa różne światy, które łączy tylko to, że są używane w tym samym kraju. Dlatego napisy rzadko kiedy będą realną pomocą dla Głuchych i nie zapewnią im równej dostępności
do treści. Prawdziwą pomocą są tłumaczenia. Osoby migające w rogu ekranu i pozwalające przekazać osobom głuchym treści płynące z transmisji w języku, który rozumieją. Głusi nie tylko otrzymają równy dostęp, ale i również nie poczują się dzięki temu pominięci. Dla 50 tysięcy osób warto zainwestować dodatkowe fundusze i sprawić, że ktoś uśmiechnie się na twarzy. Dla osób słyszących mogą to być zwykłe drobne gesty, jednak dla osób głuchych są to gesty o wielkim znaczeniu.

Gdzie stosuje się PJM?

Większość ludzi spotyka tłumaczy języka migowego głównie w telewizji i to w najbardziej popularnych programach. Może to tworzyć mylne przekonanie, że tylko duże instytucje z bogatym zapleczem finansowym mogą sobie pozwolić na tłumaczenie swoich treści na PJM. Jednak Polski Język Migowy możemy spotkać także w wielu innych miejscach. Istnieją kanały na Youtubie,
które są prowadzone przez tłumaczy PJM poświęcone tematyce pracy tłumacza, osób głuchych oraz mitom z nimi związanych. Niektóre urzędy prowadzą specjalną infolinię online z kamerkami dla osób głuchych, które przez wideoczat porozumiewają się z urzędem za pomocą języka migowego. Część firm, jak chociażby nasz REWOLE, decydują się na tłumaczenie swoich treści na PJM, między innymi artykułów, takich jak ten. Nie są to koszta nieosiągalne dla mniejszych firm, dlatego ci, którym zależy na dotarciu do wszystkich, również tłumaczą swoje treści na język migowy. PJM można spotkać nawet podczas zdawania egzaminu na prawo jazdy. Wojewódzkie Ośrodki Ruchu Drogowego od dnia 1 października 2018 r., zapewnia nieodpłatną pomoc tłumacza języka migowego lub systemu językowo-migowego podczas egzaminu na prawo jazdy dla osób głuchych. Wystarczy, że taka osoba zgłosi chęć 3 dni robocze przed terminem egzaminu. Niestety nie obejmuje to egzaminu teoretycznego, a jedynie część praktyczną.

PJM a WCAG

 Jeśli zależy ci na dotarciu do osób głuchych, należy spełnić kryteria poziomu AA standardu WCAG, aby zagwarantować sobie zrozumienie. Jeśli nie wiesz, czym jest WCAG, zachęcamy Cię do przeczytania artykułu na naszej stronie, dotyczącym tego zagadnienia.

Konkretne wymagania WCAG, które powstały z myślą o głuchych to między innymi zapewnienie tłumaczenia w języku migowym dla wszystkich nagrań audio przez wykwalifikowanych tłumaczy, czyli takich, którzy posiadają wykształcenie zawodowe uprawniające go do wykonywania pracy tłumacza oraz posiada niezbędne doświadczenie lub praktyki. Tłumaczenie musi być odpowiednio zsynchronizowane z obrazem. Sam tłumacz musi również zachować odpowiednie proporcje względem reszty obrazu, aby zapewnić dobrą widoczność gestów i mimiki. Przy proporcjach ekranu 16:9 należy zachować co najmniej proporcję 1/12. Praktyczniejszym rozwiązaniem jest jednak ⅛ przy proporcjach 4:3 , gdyż zapewnia lepszą wyraźność ruchów. Tłumacz ubrany jest na czarno i widnieje zazwyczaj na czarnym lub szarym tle, co sprawia, że każdy ruch jest wyraźny
i czytelny. Dodatkowo, jeśli kolejność, w jakiej przedstawiona jest treść, ma znaczenie dla zrozumienia treści, to prawidłowa kolejność odczytu musi zostać zachowana, aby zachować sens oraz zrozumiałość. Warto także wzbogacić takie nagranie o napisy, dla osób słabo słyszących, które nie znają PJM, aby również i one mogły uzyskać dostęp do treści. Pamiętaj także, aby nie doprowadzić do sprzeczności między tłumaczeniem PJM a pozostałymi wytycznymi poziomu AA WCAG. Na przykład, aby tłumacz migowy nie uniemożliwiał prawidłowego wyświetlania napisów. Należy pamiętać o rzetelnym wypełnianiu standardów WCAG. Można je znaleźć w Ustawie z dnia
4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych.

Jak przygotować tłumaczenie PJM?

Kiedy tworzymy tłumaczenie na język migowy, warto pamiętać o kilku istotnych kwestiach. Jeśli dany film ma wersję z PJM, ważne jest, aby oznaczyć to specjalnym do tego znakiem, aby osoby głuche mogły zauważyć, że mają one szansę na obejrzenie filmu w swoim języku.

Warto się również zastanowić nad wyglądem  okna tłumacza. Tłumacz może znajdować się
w rogu ekranu, będąc uzupełnieniem dla dziejącej się akcji. Może także wypełniać cały ekran albo być wyświetlany w osobnym oknie znajdującym się obok. Wszystko zależy od tego, jaki chcemy uzyskać efekt.

Istotna jest także selekcja materiału ze względu na to, iż Głusi mogą nie zrozumieć pewnych zawiłych sformułowań. Należy prześledzić tekst i odpowiednio dobrać treści tak, aby móc przekazać to samo w prostszej wersji. Nie ma jednak jednej reguły definiującej, w jaki sposób wybierać materiały do tłumaczeń. To zależy od wielu czynników takich jak wiek odbiorców, treść wideo, czy grupa docelowa.

Ale oczywiście najważniejszy w całym tłumaczeniu jest tłumacz. Można takowego zatrudnić
w specjalnej organizacji zatrudniającej ludzi biegłych w PJM czy SJM. Jest także wiele instytucji zrzeszających tłumaczy języka migowego. Można się z nimi skontaktować w celu zarezerwowania tłumacza na określony termin i wykonania tłumaczenia. Najistotniejsze, co musisz przy tym wiedzieć, to to, jakie informacje przekazać tłumaczowi, aby mógł się on prawidłowo przygotować. Przede wszystkim, jaki będzie charakter tłumaczonego wydarzenia. Czy będzie to szkolenie, czy konferencja, a może wykład? Tematyka także jest istotna, ponieważ tłumacz potrzebuje przypomnieć sobie specjalistyczne słownictwo na przykład medyczne lub sądownicze. Trzeba przy tym dostarczyć odpowiednie materiały dotyczące wydarzenia. Może to być na przykład scenariusz. Oczekiwania wobec stroju tłumacza również mają znaczenie ze względu na tło, na jakim będzie występował. Przeważnie jest to czarny strój, dzięki któremu lepiej widać ręce oraz twarz. Tło również może być czarne, ale również może to być green screen. Istnieje także opcja,
aby tłumaczenie zostało nagrane zdalnie, a nie stacjonarnie, jednak taka możliwość zależy od organizacji zrzeszającej tłumaczy, więc należy ją indywidualnie uzgodnić. Warto także wiedzieć,
że tłumacze nie zawsze podejmują się tłumaczenia treści politycznych lub religijnych, ponieważ nie chcą osobiście angażować się w poglądy polityczne innych osób i mogą nie być skłonne do tłumaczenia rzeczy kontrowersyjnych, dlatego należy takie rzeczy uzgodnić indywidualnie
z tłumaczem przed zatrudnieniem. W tym wszystkim nie zapominaj także o przekazaniu podstawowych informacji jak godzina spotkania, czas pracy, czy pokrycie wynagrodzenia. Upewnij się także co do wykształcenia i kompetencji zatrudnionej przez ciebie osoby. Musi ona posiadać potwierdzenie wykształcenia zawodowego. Najlepiej też, gdy należy do organizacji zrzeszającej tłumaczy, ponieważ gwarantuje to jakościowe i rzetelne wykonanie tłumaczenia. Osoba taka musi też posiadać odpowiedni certyfikat. Jest ich kilka rodzajów. Różnią się one typem (PJM, SJM, SKOGN) oraz poziomem zaawansowania.

.  W trakcie wydarzenia zaś, jeśli planujesz wykonać do niego tłumaczenie PJM, pilnuj, aby mówiła tylko jedna osoba na raz, ponieważ tłumacz nie będzie w stanie przetłumaczyć dwóch wypowiedzi jednocześnie oraz aby tłumacz miał czas na dokończenie tłumaczenia fragmentu wypowiedzi jednego rozmówcy przed rozpoczęciem tłumaczenia wypowiedzi drugiego rozmówcy. Nagrywając tłumaczenie, zadbaj o odpowiednią widoczność, ostrość, czy oświetlenie.

Po wszystkim, jeśli masz taką możliwość, poproś o feedback osoby głuche. Dowiedz się, jak oceniają tłumaczenie, czy było ono poprawne, czy może coś wymaga zmiany. Będzie to cenne zarówno dla ciebie, ponieważ będziesz mógł tworzyć wydarzenia i tłumaczenia do nich coraz lepszej jakości, jak i dla tłumacza, który będzie mógł się rozwijać w swoim fachu. Nie ma nic cenniejszego niż konstruktywna opinia lub krytyka.

Ale oczywiście najbardziej na tym wszystkim skorzystają Głusi, którym dane będzie przeżywać wydarzenia wraz z innymi.